تعارض تیمی در کار گروهی
۴ نوع تعارض تیمی رایج و راهکارهای عملی برای مدیریت بهتر
کار تیمی یکی از کلیدیترین عوامل موفقیت پروژههاست. با وجود این، تعارضهای بین اعضای تیم یا بین اهداف مختلف میتواند به تاخیر، کاهش کیفیت کار و افت انگیزه منجر شود. تعارض تیمی به خودی خود بد نیست خصوصا وقتی به درستی مدیریت شود، میتواند باعث بهبود تصمیمگیری و نوآوری شود. در این مقاله از سایت ایران پرفورمنس به چهار نوع تعارضات رایج تیمی میپردازیم. هدف این است که هر فردی بتواند با ابزارهای ساده و قابل اجرای روزانه، تیم خودش را به حرکت درآورد و نتیجه بهتری بگیرد.
۴ نوع تعارض تیمی
تعارض یک پدیده غیرقابل اجتناب در هر تیم است، بهخصوص در محیطهای متنوع که اعضا از فرهنگها، نگرشها و باورهای گوناگون با هم همکاری میکنند و نظرات مختلفی دارند. این اختلافات معمولاً به صورت تعارضات رایج تیمی و گرههای کشمکشآمیز میان افراد بروز میکنند و اگر به درستی مدیریت نشوند، میتوانند به رفتارهای مخرب، کاهش انگیزه و کاهش کارایی اعضای تیم منجر شوند.
بنابراین درک عمیق و دقیق از تعارض تیمی به عنوان کلید مدیریت مؤثر آن ضروری است. در ادامه به چهار دسته اصلی تعارض تیمی که ممکن است در هر تیم پدید آید میپردازیم: تعارض رابطه، تعارض وظیفه، تعارض جایگاه و تعارض فرآیند. برای هر کدام از این نوع تعارضها، ویژگیها، علل و راهحلهای بالقوه منحصربهفردی وجود دارد که با آگاهی از آنها رهبران میتوانند در لحظه به شیوهای هدفمند واکنش نشان دهند و تیم را برای بهرهبرداری از فرصتهای ناشی از تعارض آماده نگه دارند، نه اینکه اجازه دهند این نیرو به یک عامل مخرب تبدیل شود.
با تمرکز بر مفهوم تعارض تیمی با عنوانی که رویکردی کلیدی در مدیریت تیمی است، میتوان فرآیند حل مسائل را تسهیل کرد و از مزایای مثبت تعارض ( مانند بهبود تصمیمگیری و نوآوری ) به جای اثرات منفی آن بهره برد که این موضوع به خوبی در دوره آموزش کار تیمی با امین اسماعیلیان به مدیران اموزش داده میشود تا بهترین بهره وری و عملکرد را در کار گروهی و تیمی خود تجربه کنند.
تعارض رابطهای
در بین انواع تعارض تیمی، تعارض رابطهای نقش بسزایی ایفا میکند. این دسته از تعارضات رایج تیمی از میان شخصیتها، تجربهها، هویتها و پیشفرضهای مختلف اعضای یک تیم شکل میگیرد و ممکن است به مرور اعتماد و تعلق تیمی را تخریب کند و فضایی منفی یا سمی در محیط کار ایجاد کند. رهبران تیم برای مدیریت تعارض تیمی به ویژه از نوع رابطهای، باید سریعاً و به صورت هدفمند وارد عمل شوند تا از تشدید یا گسترش این تعارضها جلوگیری شود و شرایط لازم برای بازسازی اعتماد و همزیستی تیمی فراهم گردد.
برای حل تعارض رابطهای، به کارگیری همدلی و فهم متقابل ضروری است. گفتگوهای خصوصی و با حریم امن بین اعضای درگیر میتواند به شناسایی محرکهای واقعی و ریشههای ناسازگاری کمک کند و امکان ارتباط موثر و صادقانه را فراهم آورد. در این مسیر، تمرکز بر رفتارهای خاص و تاثیر آنها بر تیم به جای اتهامزنی یا فرض انگیزههای پنهان، اهمیت بالایی دارد.
رهبران با تمرکز بر رفتارهای قابل مشاهده و تأثیرات واقعی آنها، میتوانند به اعضا نشان دهند که چگونه اعمال فردیشان بر تیم اثر میگذارد و از این رو افراد را به تنظیم رفتارها و بهبود رابطهها با هدف کار مشترک ترغیب کنند. به این ترتیب، مدیریت تعارض تیمی از نوع رابطهای نه تنها به کاهش تنشها کمک میکند، بلکه زمینه را برای ایجاد یک تیم با اعتماد بالاتر، انگیزه بیشتر و همکاری موثرتر فراهم میکند.
تعارض وظیفه
دومین دسته از تعارضات رایج تیمی، تعارض وظیفه است. این نوع از تعارضها به شکلی سازنده و مثبت مطرح میشوند و از اختلاف نظرها در مورد نحوه انجام وظایف و مأموریتهای تیمی نشأت میگیرند. وقتی به خوبی مدیریت شوند، این تعارض تیمی وظیفه میتواند مجرایی برای بحثهای سازنده باشد و از طریق استدلالهای متنوع و دیدگاههای گوناگون به یافتن بهترین راهکارهای عملی منجر شود.
از این منظر، تعارض وظیفه نشان میدهد که تیم از تنوع تفکری و تجربی خود برای دستیابی به عملکرد بهتری بهره میبرد و با استفاده از این تفاوتها میتواند به نتیجه مطلوبتری دست یابد.
هنگام برخورد با تعارض وظیفه، پرهیز از حملات شخصی و اجتناب از فرضیهسازیهای ناواقعی ضروری است. به جای آن، رهبران باید اعضای تیم را به پرسشگری هدفمند و پرسیدن سوالهای هوشمندانه درباره فرضیات پشت ایدهها تشویق کنند. با ایجاد فضایی برای بحث آشکار و روشن درباره دیدگاههای مختلف، تیم میتواند به طور جمعی به تحلیل دقیقتر گزینهها بپردازد و شانس رسیدن به بهترین روش انجام وظیفه را افزایش دهد.
این نوع تعارض تیمی، زمانی که به درستی مدیریت شود، میتواند منجر به راهحلهای نوآورانه، بهبود کارایی و ارتقاء کیفیت نتایج کار شود و در نهایت به بهبود عملکرد کار تیمی موفق منجر گردد.
تعارض جایگاهی
در دستهبندی تعارضات رایج تیمی، تعارض جایگاهی سومین دسته را تشکیل میدهد. این نوع تعارض تیمی از کشمکشهای مربوط به قدرت و جایگاه افراد در چارچوب سلسلهمراتبی نامرئی در تیم نشأت میگیرد و برخلاف تعارضهای وظیفهای، معمولاً هیچ جنبه سازنده و مثبتی ندارد. نتیجه چنین تعارضی میتواند محیط کار را به سمت سردرگمی، بیاعتمادی و رفتارهای مخرب سوق دهد و به جای تشویق به کار تیمی، فضا را مضر و سمی کند.
برای رهبران، شناسایی بههنگام و رسیدگی مؤثر به تعارض جایگاهی از اهمیت ویژهای برخوردار است تا از تشدید این پدیده جلوگیری شود و تیم بتواند با حفظ همدلی و احترام به جایگاههای مختلف، به عملکرد مطلوب دست یابد.
تعارض جایگاهی بیشتر با موضعگیریهای مربوط به جایگاهها و نقشهای غیرواضح در تیم مرتبط است. این اختلاف نظرها میتواند در مورد اینکه چه کسی تصمیمگیر است، چه کسی مسئول اجرای کارهاست و چگونه برابری در نیازهای اعضا تأمین میشود بروز کند. برای رسیدگی به این نوع تعارض تیمی، رهبران میتوانند با ایجاد آیینها و تجربههای مکرر همزیستی و برابری در تیم، فضای گفتوگوی سازنده را تقویت کنند. از جمله این اقدامات میتوان به حذف رفتارهای بازی جایگاه، برقراری رویههای شفاف برای تصمیمگیری، و ایجاد فرصتهای برابر برای ابراز دیدگاهها اشاره کرد.
همچنین به عنوان رویکردی کلیدی، رهبری در کار تیمی باید به گونه ای باشد تا رهبران از الگو بودن در رفتارها استفاده کنند: نشان دهند که جایگاه و سلسلهمراتب به منزله ارزشهای افراد نیست و نظر هر عضویت در تیم ( صرفنظر از جایگاهش ) به طور برابر شنیده میشود. با چنین رویکردی، تعارض جایگاهی به فرصتهایی برای تقویت عدالت، اعتماد و همکاری تبدیل میشود و از تبدیل شدن به نیرویی بازدارنده برای تیم جلوگیری میکند.
این فرآیند به تیم کمک میکند تا با وجود تفاوتها، چرخه تصمیمگیری را به صورت شفاف و عادلانه پیش ببرند و نتیجهای پایدارتر و همسو با اهداف مشترک به دست آورند.
تعارض فرآیندی
نوع نهایی از تعارضات رایج تیمی که در بسیاری از تیمها مشاهده میشود، تعارض فرآیندی است. این دسته از تعارضها از اختلاف نظر درباره روشها، شیوههای واگذاری وظایف و بهترین فرایندها برای دستیابی به اهداف ناشی میشود. با نگاهی دقیقتر به این نوع تعارض تیمی میتوان دریافت که چگونه نحوه تخصیص کارها، ترتیب انجام وظایف و ترجیحهای عملیاتی مختلف میتواند منجر به مناقشات درون تیمی شود. اگر این نوع تعارض تیمی به درستی تشخیص و مدیریت نشود، میتواند به سردرگمی در تیم، بیقراری در اجرای کارها و کاهش کارایی منجر شود. با این حال، با رویکردی هوشمندانه و هدفمند، تعارض فرآیندی میتواند به نقطه قوتی تبدیل شود که تیم را به سمت بهبود کارایی، بهبود فرایندها و افزایش بهرهوری هدایت کند.
تعارض فرآیندی اغلب زمانی نمود پیدا میکند که نظرات مختلفی درباره اینکه چه کسی وظیفه انجام یک کار را بر عهده بگیرد وجود دارد یا وقتی یکی از اعضا سعی در فرار از مسئولیت یا واگذاری نادرست وظایف دارد. در چنین مواقعی گوش دادن فعال در کنار درک دقیق از نقاط قوت و ضعف اعضای تیم به رهبران کمک میکند تا وظایف را به شکلی جامع و کارآمد واگذار کنند و از بروز تعارض تیمی فرآیندی جلوگیری نمایند. علاوه بر آن، توضیح شفاف تصمیماتی که ممکن است با ترجیحات برخی اعضا همسو نباشد، نقش حیاتی در جلوگیری از تبدیل تعارض فرآیندی به تعارض جایگاهی دارد.
برای رهبران، درک و تشخیص بهموقع انواع مختلف تعارض تیمی به منظور مدیریت مؤثر آن حیاتی است. رهبران با پاسخ سریع به هر گونه تعارضات رایج تیمی و با آمادهسازی تیم برای بهرهبرداری از فرصتهای مثبت تعارض، میتوانند محیط کاری پویاتر، مثبتتر و پرورشدهندهای ایجاد کنند. به یاد داشته باشید: تعارض تیمی الزاماً چیز بدی نیست. وقتی به درستی مدیریت شود، میتواند به تولید بهترین ایدهها از سوی تیم و انجام باکیفیتترین کارها توسط هر عضو منجر شود.
جمع بندی
تعارض تیمی، به عنوان یک جنبه طبیعی و غیرقابل اجتناب از کار تیمی، چالشی است که در صورتی که به درستی مدیریت نشود میتواند آثار مخربی بر بهرهوری، انگیزه و همکاری جمعی تیم بگذارد. اما با تشخیص بهموقع انواع مختلف تعارضات رایج تیمی و به کارگیری رویکردهای عملی و رو به جلو که در این سطور و بخشهای قبلی مطرح شد، تیم شما میتواند به همسویی بیشتر، اعتماد بالاتر و عملکرد بهتری دست یابد.
هنگامی که رهبران به شیوهای هدفمند و با ایجاد هویت مشترک تیم، به تعارض تیمی پاسخ میدهند، از فرصتهای نهفته در تنوع دیدگاهها بهره میبرند، تصمیمگیریهای بهتری میگیرند و نوآوری را تقویت میکنند. در نتیجه، نه تنها از کاهش هزینههای ناشی از درگیریهای داخلی جلوگیری میشود، بلکه فضای همکاری سازنده و پویایی تیمی تقویت میشود که برای دستیابی به اهداف مشترک کلیدی است. به این ترتیب، تعارض تیمی نه تنها تهدیدی نیست، بلکه میتواند به نیرویی محرک برای بهبود مداوم و رسیدن به سطح بالاتری از موفقیت تبدیل شود.
سؤالات متداول
تعارض تیمی چیست و چرا رخ میدهد؟
تعارض تیمی اختلاف نظر، ناسازگاری یا فشار بین اعضای تیم است که میتواند بر وظایف، روابط یا فرایندهای کار اثر بگذارد. رخ میدهد به دلیل تفاوتهای دیدگاهی، مقاصد متفاوت، تفاوتهای شخصیتی، نقشها و منابع محدود.
چگونه میتوان هدفهای تیمی را همسو کرد تا تعارض کاهش یابد؟
- اهداف مشترک روشن و قابل اندازهگیری تعیین کنید.
- چشمانداز تیمی و ارزشهای مشترک را با همه به اشتراک بگذارید.
- نقشها و مسئولیتها را واضح کنید و ترجیحهای فردی را با اهداف تیمی همسو کنید.
- فرایند تصمیمگیری شفاف و توافقی بسازید و منافع کل تیم را در نظر بگیرید.
چه رویکردهایی برای بهبود ارتباطات در تیم و کاهش تعارضات رایج تیمی وجود دارد؟
- گفتوگوی باز، احترامآمیز و منظم.
- فریمدادن برای بازخورد سازنده و دورهای.
- شنیداری فعال و اقتباس از دیدگاههای مختلف.
- جلسات روشن هدفمند با دستور کار مشخص و ثبت تصمیمات.
نقش مدیر پروژه در مدیریت تعارضهای تیمی چیست؟
- تشخیص بهموقع تعارضات رایج تیمی ، میانجیگری بیطرفانه، و ایجاد فضای امن برای ابراز دیدگاهها.
- تسهیل ارتباطات، تعریف واضح وظایف، و تضمین اجرای تصمیمات.
- مدیریت زمان و منابع برای جلوگیری از فشارهای اضافی و تحلیل ریشهای تعارضها.
ابزارهای ساده و قابل استفاده برای مدیریت تعارضات رایج تیمی کداماند؟
- چکلیست تصمیمگیری و فرایندهای بازخورد.
- جلسات کوتاه و بررسیهای سریع روند کار.
- نقشه ذهنی برای شفافسازی دیدگاهها.
- ابزار ارتباطی ساده (چت تیمی، ایمیل، تقویم مشترک) با سیاستهای روشن برای پاسخدهی.
6 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.